Përmbledhje
Refluksi gastroezofageal është një çrregullim që karakterizohet ngangjitja në ezofag e acidit që ndodhet në stomak. Urthi, aciditeti dhe regurgitimi: këto janë simptomat tipike të refluksit gastroezofageal.
Refluksi gastroezofageal mund të jetë një çrregullim kalimtar, por mund të bëhet edhe një sëmundje e vërtetë, që i nënshtrohet komplikimeve serioze. Në format më të buta, është e mundur të ndërhyhet me sukses duke ndryshuar thjesht dietën dhe mënyrën e jetesës. Megjithatë, në rastet më serioze, këto rregulla duhet të plotësohen nga një trajtim specifik farmakologjik.
Pak anatomi
Ezofagu është një kanal muskulo-membranoz, rreth 25-30 centimetra i gjatë dhe 2-3 cm i gjerë, i cili lidh faringun me stomakun. Kjo strukturë ndodhet pothuajse tërësisht në gjoks, përpara shtyllës kurrizore. Muret e ezofagut përbëhen nga një shtresë mbështjellëse epiteliale e ngjashme me atë të gojës, ndërsa nga jashtë janë të rrethuar nga dy shtresa të muskujve të lëmuar.
Duke u kontraktuar në aktin e gëlltitjes, përbërësi muskulor e shtyn ushqimin poshtë drejt stomakut, nga i cili ndahet nga një valvul, e quajtur kardia, e cila parandalon rrikthimin e ushqimit të gëlltitur dhe lëngjeve gastrike.
Mukoza e ezofagut është e pasur me gjëndra që prodhojnë mukus, të cilat kanë funksionin e lubrifikimit të mureve, duke lehtësuar kalimin e ushqimit të gëlltitur.
Cfarë është refluksi gastroezofageal?
Refluksi gastroezofageal, ose refluksi gastrik, konsiston në ngjitjen e një pjese të përmbajtjes acidike gastrike drejt ezofagut. Ky kalim nga stomaku në ezofag ndodh në mënyrë të pavullnetshme dhe të pandërgjegjshme, pa pjesëmarrjen e muskujve të stomakut dhe të barkut.
Brenda kufijve të caktuar, refluksi gastroezofageal është një fenomen fiziologjik, ndaj mund të konsiderohet normal: sasia e acidit që shkon deri në ezofag, zakonisht pas ngrënies, është e kufizuar dhe për këtë arsye nuk shkakton probleme të veçanta. Megjithatë, kur bëhet tepër intensiv dhe i shpeshtë, shkakton një sërë shqetësimesh te pacienti, dhe mund të kthehet në patologjik. Në këto raste i referohemi më saktë si sëmundja e refluksit gastroezofageal.
Refluksi gastroezofageal: si njihet?
Simptomat më karakteristike të refluksit gastroezofageal janë urthi, ose ndjesia e djegies në nivel retrosternal dhe regurgitimi, pra kthimi i materialit acid në fyt ose në gojë. Dhimbja e gjoksit dhe pështyma e tepërt janë gjithashtu shumë të zakonshme.
Përveç këtyre, mund të jenë të pranishme edhe simptoma më pak të zakonshme, të quajtura atipike, të cilat përfshijnë vështirësi në gëlltitje, nauze, të vjella, ënjtje gastrike, lemzë, çrregullime të frymëmarrjes me kollë kronike, ngjirje e zërit, laringit dhe astmë. Refluksi gastroezofageal është i pranishëm vazhdimisht gjatë gjithë ditës ose me ndërprerje. Për shembull, refluksi mund të ndodhë kur zgjoheni, pas ngrënies dhe gjatë natës ose thjesht shtrirë dhe kur përkuleni përpara, për shembull, kur lidhni këpucët. Këto simptoma ndikojnë shumë në cilësinë e jetës, duke ndikuar gjithashtu negativisht edhe në pushimin e natës.
Shkaqet
Kur hani, ushqimi i gëlltitur kalon nga ezofagu në stomak dhe më pas vazhdon ciklin e tretjes. Midis ezofagut dhe stomakut ekziston një lloj valvule që rregullon kalimin e bolusit të ushqimit, i quajtur sfinkteri gastroezofageal, që i përket kardias. Kjo valvul hapet për të lejuar kalimin e ushqimit pas gëlltitjes dhe mbyllet menjëherë më pas; në këtë mënyrë parandalon që përmbajtja acidike e stomakut të ngjitet në ezofag dhe të irritojë muret e kvtij të fundit me aciditetin e tij.
Tek njerëzit me GERD (gastro-ezofageal-reflux-disorder), kjo valvul nuk funksionon mirë, që do të thotë se hapet kur nuk duhet. Si rezultat, ushqimi dhe lëngjet gastrike mund të rrjedhin përsëri në ezofag duke shkaktuar simptoma tipike të çrregullimit, të tilla si një ndjesi djegieje e pakëndshme në gropën e stomakut, regurgitim acid, erë e keqe ose pështymë e tepërt. Këto përmbajtje acidike gastrike mund të arrijnë edhe në fyt, duke shkaktuar simptoma të tilla si kollë dhe djegie.
Cilat janë shkaqet e refluksit gastroezofageal?
Shkaqet e refluksit gastroezofageal mund të jenë të ndryshme.
Në shumicën e rasteve, çrregullimi varet nga mospërmbajtja e kardias që ndan stomakun nga ezofagu, e cila, duke mos u mbyllur siç duhet, lejon që përmbajtja gastrike të ngjitet sipër.
(Për të ditur më shumë:) Inkontinenca e Kardias –
Ka shumë arsye pse valvula e vendosur në fundin e poshtëm të ezofagut dobësohet dhe nuk mbyllet siç duhet. Ndër më kryesoret përmendim:
Marrja e medikamenteve të caktuara që ulin presionin e zemrës, të tilla si disa qetësues, qetësues dhimbjesh, antidepresivë dhe anestetikë. Nga ana tjetër, ilaçet e tjera mund të jenë të dëmshme për stomakun, prandaj mund të shkaktojnë ose përkeqësojnë çrregullimet e refluksit gastroezofageal (p.sh. barnat anti-inflamatore jo-steroide dhe disa antibiotikë).
Lëvizjet e papërshtatshme peristaltike të ezofagut, pra që nuk lidhen me gëlltitjen, por të shkaktuara nga distensioni gastrik ose stimulimi i faringut. Kontraktimet e pavullnetshme të muskujve, të cilat normalisht favorizojnë lëvizjen e ushqimit nga goja në zorrë, shkaktojnë një lëvizje të kundërt në rastin e diskinezisë.
Prania e një hernie hiatale: konsiston në ngjitjen e një pjese të vogël të stomakut në gjoks, përmes hapjes së diafragmës. Si rezultat i këtij ndryshimi anatomik, kardia humbet kapacitetin e saj antirefluks dhe materiali që gjendet në stomak mund të ngrihet deri në ezofag.
(Për të ditur më shumë: Hernia hiatale – çfarë është, simptomat dhe shkaqet)
Shkaku i dytë sipas rëndësisë është qëndrimi i zgjatur i ushqimit në stomak (ngadalësimi i zbrazjes së stomakut). Kur hamë ushqim të grirë të përzier me pështymë, ai arrin në stomak ku mund të qëndrojë pak a shumë për një kohë të gjatë. Sa më e gjatë të jetë periudha e qëndrimit gastrik të ushqimit, aq më e madhe është mundësia e refluksit gastroezofageal.
Zbrazja e ngadalësuar e stomakut mund t’i atribuohet:
Zakonet e gabuara të të ngrënit: p.sh. konsumimi i sasive të tepërta të ushqimit, kafes, ushqimeve të yndyrshme, çokollatës dhe marrja e shpeshtë e pijeve të gazuara
Mënyra të pashëndetshme të jetesës, të tilla si të shkoni në shtrat menjëherë pas ngrënies ose zakoni për të ngrënë shpejt dhe për të përtypur pak.
Situata të tjera që mund të favorizojnë fillimin e refluksit gastroezofageal janë gjithashtu:
Shtatzënia: Ndryshimet hormonale dhe presioni në stomak për shkak të rritjes së fetusit mund të shkaktojnë refluks gastroezofageal. Urthi mund të shfaqet në çdo moment gjatë shtatzënisë, duke u theksuar në tremujorin e tretë, pasi mitra – e cila gradualisht zmadhohet – shtyp stomakun, duke rritur mundësinë e refluksit të përmbajtjes gastrike në ezofag;
Mbipesha ose obeziteti: presioni në stomak mund të dobësojë muskujt në fundin e poshtëm të ezofagut;
Stresi: vështirë se është shkaku i vërtetë i refluksit, por sigurisht që mund të përkeqësojë simptomat;
Abuzimi me alkoolin dhe pirja e duhanit: ato mund të ndihmojnë në relaksimin e muskujve në fundin e poshtëm të ezofagut, duke komprometuar ngushtësinë e kardias; për më tepër, nikotina stimulon sekretimin e acidit dhe ngadalëson zbrazjen e stomakut dhe alkooli irriton mukozën e ezofagut duke lehtësuar refluksin.
Ndonjëherë, refluksi gastroezofageal prek anëtarët e së njëjtës familje: prandaj hipotezohet se mund të jetë e trashëgueshme ose të ketë një predispozitë gjenetike për ta zhvilluar.
Sëmundja e refluksit gastroezofageal (GERD)
Siç e kemi theksuar tashmë, refluksi gastroezofageal ka tendencë të ndodhë herë pas here tek të gjithë njerëzit, veçanërisht tek foshnjat dhe të moshuarit, dhe ne zakonisht as që e kuptojmë. Megjithatë herë të tjera refluksi bëhet aq i shpeshtë dhe i bezdisshëm sa bëhet një patologji e vërtetë, aq sa flasim për sëmundjen e refluksit gastroezofageal.
Në këtë rast, është mirë që menjëherë të kontaktoni një mjek i cili mund të japë indikacione se çfarë të bëni. Për fat të keq, pikërisht për shkak se çrregullimet e aciditetit janë shumë të shpeshta në popullatë, pacienti shpesh i drejtohet mjekut vetëm pas vitesh që jeton me sëmundjen. Kjo është padyshim një sjellje e gabuar, pasi nënvlerësimi i këmbanave të alarmit mund të shkaktojë komplikime serioze.
Refluksi gastroezofageal bëhet patologjik për shkak të ashpërsisë ose shpeshtësisë së simptomave, domethënë kur regurgitimi dhe djegia retrosternale ndodh të paktën një herë në javë.
Refluksi gastroezofageal (GERD) është një gjendje beninje, por ajo vetë mund të shkaktojë çrregullime kronike të përsëritura që ndërhyjnë në cilësinë normale të jetës. Nëse nuk trajtohet siç duhet, GERD mund të dëmtojë mukozën e ezofagut duke rezultuar në ezofagit, ulçerë, gjakderdhje, ngushtime dhe lezione prekanceroze, duke përfshirë ezofagun e Barrett.