Sëmundja e Parkinsonit është një çrregullim neurodegjenerativ kronik dhe progresiv për të cilin aktualisht nuk ka kurë por, ekzistojnë disa opsione trajtimi që mund të ndihmojnë në menaxhimin e simptomave dhe përmirësimin e cilësisë së jetës.
Terapia farmakologjike
Në pacientët me Parkinson vihet re mungesa e dopaminës.
Dopamina është një lloj neurotransmetuesi monoaminë që bën të mundur transmetimin e sinjalit nga një qelizë nervore në tjetrën. Dopamina ndikon në kontrollin e lëvizjes (përzgjedhjen e strategjisë më të mirë në momente të cakutuara), ndjesisë,memories, sjelljes, humorit, gjumit dhe procesit të përvetësimit të informacionit.
Në rastin e pacientëve me Parkinson, për të ekuilibruar sasinë e dopaminës së nevojshme, pacientët marrin këtë substancë në formën e levodopës. Në disa raste mund të përdoren agonistët e dopaminës, si pramipeksoli (Mirapex®), ropiniroli (Requip®) ose rotigotina (Neupro®). Agonistët e dopaminës imitojnë dopaminën, duke bërë që qelizat nervore të reagojnë në të njëjtën mënyrë si do të reagonin me praninë e neurotransmetuesit.
Parkinsoni dhe fizioterapia
Rehabilitimi është konsideruar si një ndihmës themelor në trajtimin e pacientëve me sëmundjen e Parkinsonit, duke maksimizuar kapacitetin funksional dhe duke minimizuar komplikimet dytësore. Ajo çfarë është kuptuar me trajtimin nëpërmjet fizioterapisë është se ushtrimet ndikojnë në rritjen e neuroplasticitetit dhe si për pasojë ruajtjen e funksioneve momentale dhe fitimin e disave të humbura.
Meta-analizat e fundit kanë treguar se rehabilitimi mund të sjellë përfitime afatshkurtra (deri në rreth 3 muaj), klinikisht të rëndësishme, veçanërisht për ecjen dhe ekuilibrin.
Megjithatë, ndërhyrjet janë kryesisht heterogjene (shtrirje, forcimi i muskujve, ekuilibri, ushtrime për qëndrimet, terapia profesionale, stërvitja). Kohët e fundit janë propozuar teknika inovative: realiteti virtual, imazhet motorike dhe vëzhgimi i veprimit, si dhe fizioterapia me ndihmën e robotëve dhe terapitë jokonvencionale (p.sh. kërcimi, artet marciale).
Programi i rehabilitimit për sëmundjen e Parkinsonit duhet të jetë “i bazuar në qëllime” (I fokusuar te praktika dhe mësimi i aktiviteteve specifike në fusha kryesore), por është e nevojshme Identifikimi I një sërë variablash praktike (intensiteti, specifika, kompleksiteti). Programi duhet të përshtatet me karakteristikat e pacientëve individualë (në kuptimin që ushtrimet duhet të jenë të realizueshme dhe jo shumë të lodhshme)
Fizioterapistët duhet të konsiderojnë adoptimin e qasjeve të ndryshme bazuar në gradën e përparimit të sëmundjes.
1-Në fazën fillestare rekomandohen ushtrime aerobike dhe ushtrime për forcimin e muskujve ( nëpërmjet pistës, llastiqeve që shërbejnë si një lloj rezistence, ushtrime per ruajtjen e posturës)
Është e rëndësishme që këto lloje ushtrimesh të zgjasin deri në fazat më të avancuara të sëmundjes ose të paktën për aq kohë sa është e mundur.
.2-Në fazën e ndërmjetme trajtohen ushtrime konjitive- motore. Nëpërmjet një studimi është parë se përdorimi I informacionit ndijor shtesë, optimizon të mësuarit e një informacioni motorik. Ka prova të shumta që vërtetojnë se “sugjerimi” paraprak I një levizjeje të caktuar, ndihmon një pacient me Parkinson të arrijë performancë më të mirë të lëvizjes dhe që këto efekte të ruhen menjëherë pas tërheqjes, ndoshta duke treguar shenjat e para të konsolidimit.( rasti I një ushtrimi që përdoret në këtë fazë është ai I përdorimit të pengesave gjatë ecjes. Në këtë mënyrë ecja, nga një proces automatik kthehet në një veprim që kërkon më shumë vëmendje.
3-Në fazën e avancuar përdoren strategjitë kompensuese. Përdoren thirrje të natyrës vizuale, dëgjimore apo edhe vibruese për të tërhequr vëmendjen e pacientit ndaj sekuencës së lëvizjes dhe për rrjedhojë ndaj vetë lëvizjes.
Ndërkohë që pacientët kryejnë të gjitha këto ushtrime, është I rëndësishëm korrigjimi nga ana e fizioterapistit, deri në një masë të caktuar. Nëse pacienti merr shumë sugjerime në të njëjtën kohë, humb përqëndrimin dhe si për pasojë, bllokohet.
Trajtime të tjera të zakonshme për sëmundjen e Parkinsonit
- Inhibitorët e MAO-B: Këto medikamente inhibitojnë aktivitetin e një enzime të quajtur monoamin oksidaza-B (MAO-B), e cila shkatërron dopaminën në tru. Duke bllokuar këtë enzimë, inhibitorët e MAO-B mund të ndihmojnë për të rritur nivelet e dopaminës në tru dhe për të lehtësuar simptomat e Parkinsonit.
- Inhibitorët e COMT: Këto medikamente inhibitojnë aktivitetin e një enzime të quajtur katekol-O-metiltransferaza (COMT), e cili shkatërron levodopën. Duke bllokuar këtë enzimë, inhibitorët e COMT mund të ndihmojnë për të rritur nivelet e levodopës në tru dhe për të zgjatur efektet e saj.
- Antikolinergjikët: Antikolinergjikët janë medikamente që bllokojnë aktivitetin e një neurotransmetuesi të quajtur acetilkolinë. Ata mund të ndihmojnë për të lehtësuar dridhjen dhe ngurtësinë e lidhur me Parkinsonin.
- Stimulimi i thellë i trurit (STT): STT është një procedurë kirurgjikale që përfshin vendosjen e elektrodave në zona specifike të trurit. Elektrodat lidhen me një pajisje të vogël që vendoset nën lëkurë në gjoks. Pajisja dërgon impulset elektrike në tru, të cilat mund të ndihmojnë për të lehtësuar simptomat e Parkinsonit.
