Studimet në rritje sugjerojnë se përgjigja është jo.
Shumë njerëz në ditët e sotme mendojnë se vrapimi mund të dëmtoj nyjet dhe të shkaktoj artrit. Por, a është vërtetë kështu?
Vrapuesit mund të kenë artrit, por a është vrapimi shkaku?
Ju mund të mendoni se përgjigja është e qartë. Me siguri, vitet e vrapimit (trotuaret e përplasura, apo edhe sipërfaqet më të buta) mund t’i lodhin nyjet tuaja, njësoj si gomat konsumohen pasi keni bërë mjaft kilometra mbi to. Dhe osteoartriti, lloji më i zakonshëm i artritit, zakonisht prek të moshuarit. Në fakt, shpesh përshkruhet si i lidhur me moshën dhe degjenerues.
Sigurisht, është e lehtë të fajësosh vrapimin kur një person që vrapon rregullisht zhvillon artrit. Por ky faj mund të jetë i gabuar. Pyetjet që duhen bërë janë:
- A i dëmton vrapi nyjet dhe a çon në artrit?
- A zhvillohet së pari artriti dhe a bëhet më i dukshëm gjatë vrapimit?
- A është lidhja më e ndërlikuar?
Ndoshta nuk ka asnjë lidhje midis vrapimit dhe artritit për shumicën e njerëzve. Por ndoshta ata që janë të destinuar të zhvillojnë artrit (për shembull, për shkak të gjeneve të tyre) e marrin atë më shpejt nëse fillojnë të vrapojnë.
Kërkime të gjera gjatë disa dekadave të fundit i kanë hetuar këto pyetje. Ndërsa përgjigjet nuk janë ende plotësisht të qarta.
Cila është lidhja midis vrapimit dhe artritit?
Dëshmitë në rritje sugjerojnë se vrapimi nuk shkakton osteoartrit, ose ndonjë sëmundje tjetër të kyçeve.
- Një studim i botuar në 2017 zbuloi se vrapuesit rekreativë kishin shkallë më të ulët të osteoartritit të ijeve dhe gjurit (3.5%) krahasuar me vrapuesit konkurrues (13.3%) dhe jo-vrapuesit (10.2%).
- Sipas një studimi të vitit 2018, shkalla e artritit të ijeve ose gjurit mes 675 vrapuesve maratonist ishte gjysma e shkallës së pritur brenda popullsisë së SHBA.
- Një analizë e vitit 2022 e 24 studimeve nuk gjeti prova të dëmtimit të konsiderueshëm të kërcit në nyjet e gjurit në MRI të marra menjëherë pas vrapimit.
Këto janë vetëm disa nga studimet mjekësore të publikuara mbi këtë temë. Në përgjithësi, hulumtimet sugjerojnë se vrapimi është një shkak i pamundur i artritit – dhe madje mund të jetë mbrojtës.
Pse është e vështirë të studiosh vrapimin dhe artritin?
- Osteoartriti kërkon shumë vite për t’u zhvilluar. Hulumtimi bindës do të kërkonte një kohë të gjatë, ndoshta një dekadë ose më shumë.
- Është e pamundur të kryhet një studim ideal. Lloji më i fuqishëm i studimit kërkimor është një gjykim i dyfishtë i verbër, i rastësishëm dhe i kontrolluar. Pjesëmarrësit në këto studime janë caktuar në një grup trajtimi (ndoshta duke marrë një ilaç të ri) ose në një grup kontrolli (shpesh duke marrë një placebo). Dyfish i verbër do të thotë që as studiuesit dhe as pjesëmarrësit nuk e dinë se cilët njerëz janë në grupin e trajtimit dhe cilët njerëz po marrin një placebo. Kur trajtimi që po studiohet është duke u zhvilluar, nuk ka asnjë mënyrë për të kryer këtë lloj prove.
- Kujdes nga ngatërruesit. Një ngatërrues është një faktor ose variabël që nuk mund të merret parasysh në një studim. Mund të ketë dallime të rëndësishme midis njerëzve që vrapojnë dhe atyre që nuk vrapojnë, nuk kanë asnjë lidhje me vrapimin. Për shembull, vrapuesit mund të ndjekin një dietë më të shëndetshme, të mbajnë një peshë më të shëndetshme ose të pinë më pak duhan se ata që nuk vrapojnë. Ato mund të ndryshojnë në lidhje me mënyrën se si janë rreshtuar nyjet e tyre, forcën e ligamenteve të tyre ose gjenet që drejtojnë zhvillimin e sistemit muskuloskeletor. Këta faktorë mund të ndikojnë në rrezikun e artritit dhe t’i bëjnë rezultatet e studimit të vështira për t’u interpretuar qartë. Në fakt, ata mund të shpjegojnë pse disa studime zbulojnë se vrapimi është mbrojtës.
- Efekti i vrapimit mund të ndryshojë ndërmjet njerëzve. Për shembull, është e mundur, megjithëse nuk është vërtetuar, që njerëzit me obezitet që vrapojnë rregullisht janë në rrezik të shtuar të artritit për shkak të stresit të peshës së tepërt në nyje.
Si përfundim
Studimet e fundit sugjerojnë se vrapimi nuk i lodh nyjet tuaja. Kjo duhet të jetë qetësuese për ata që kënaqen me vrapimin. Dhe nëse nuk ju pëlqen të vraponi, nuk është e gabuar, përpiquni të gjeni forma ushtrimesh që ju pëlqejnë më shumë.
Thjesht mos e bazoni vendimin tuaj – ose justifikimin – për të mos vrapuar mbi idenë se do t’ju shkatërrojë nyjet.
